İlk Türk kadın avukat Süreyya Ağaoğlu. İlkleri gerçekleştiren aydınlık bir cumhuriyet kadını. Ömrünü hukuk, adalet ve cinsiyet ayrımcılığına karşı mücadele ile geçirmiş bir kadın.
Yaşamı
Süreyya 1903 yılında Azerbaycan’ın Şuşa kentinde doğdu. Babası Atatürk’ün yakın çevresinden olan düşünür, yazar ve politikacı Ahmet Ağaoğlu, annesi Sitare Hanım’dır.
1910 Türkiye’ye göçen Ahmet Bey Atatürk’ün yakın çevresinden yer aldı. Bu nedenle de Süreyya’nın çocukluğu ve gençliği cumhuriyetin kurucu kadroları ve cumhuriyeti şekillendiren düşünceler, fikirler arasında geçti.
İlkleri gerçekleştiren bir cesur kadın
Bezm-i Alem Valide Sultanisi’nden (şimdiki İstanbul Kız Lisesi2nden) 1920 yılında mezun olduktan sonra, hukuk eğitimi almak üzere Darülfünun’a başvurdu. Darülfünun 1900 yılında Avrupa Üniversiteleri tarzında kurulan, daha sonra İstanbul Üniversitesi’ne (1933) dönüşecek olan eğitim kurumuydu. Darülfünun-ı Şahane veya İstanbul Darülfünununu olarak bilinen bu kuruma ilk başvuran ilk kız öğrenci Süreyya idi. 1921 yılında yapılan bu başvuru, Darülfünun’a kız öğrencilerin de başvurmasının önünü açacaktı.
Darülfünun’a hukuk eğitimi için başvurunca kendisine üç kız öğrenci daha bulması halinde hukuk fakültesini açacaklarını söylemişlerdi.
1925’te bu fakülteden mezun oldu ve Ankara’da bulunan Şurayı Devlet Tanzimat Dairesi’nde çalıştı. 5 Aralık 1927’de Ankara Barosu’na kaydoldu, 1928’de serbest avukatlık ruhsatını aldı. Süreyya yine bir ilki gerçekleştirmiş ve “Türkiye’nin ilk kadın avukatı” olmuştu. Hayatı boyunca avukatlık mesleğini yaptı. 1936’da Ankara Barosu’nda bulunan kaydını İstanbul Barosu’na naklettirdi.
Alman hukukçu Werner Taschenbreker ile evlenip daha sonra boşanan Süreyya Ağaoğlu çocuk sahibi olmadı. İstanbul Barosu’nun Beynelmilel Barolar Birliğine üyeliğinde öncülük etti. Yine bir ilki başardı ve 1946-1960 arasında Beynelmilel Barolar Birliği’nin tek kadın yönetim kurulu üyesi olarak görev yaptı. 1952’de Milletlerarası Kadın Hukukçular Birliğine üye oldu. Süreyya Ağaoğlu 1960 yılında Kadın Hukukçular Birliği’nin BM Cenevre Teşkilatı temsilcisi seçildi. 1980- 1982 yılları arasında da Hukukçu Kadınlar Federasyonu’nun ikinci başkanlığını üstlendi. Uluslararası bir çok mesleki konferans ve etkinliğe katıldı. Tüm bunları yapabilmesinde kuşkusuz Süreyya Ağaoğlu’nun İngilizce ve Fransızca’yı üst düzeyde bilmesi etken olmuştur.
Bir süre siyasetle de uğraşan Süreyya Ağaoğlu Yeni Türkiye Partisi’nin İstanbul il başkanlığını da yaptı. Türk Hukukçu Kadınlar Derneği, Üniversiteli Kadınlar Derneği, Hür Fikirleri Yayma Derneği, Çocuk Dostları Derneği gibi dernek ve sivil toplum kuruluşlarının yapılanmasında faaliyete geçmesinde katkılarda bulundu.
Meslek hayatı, gerçekleştirdiği ilkler ve yüksek entelektüel seviyesi ile Türk kadınlarına ilham veren Süreyya Ağaoğlu 29 Aralık 1989’da İstanbul’da düşerek beyin kanaması geçirerek vefat etti. Meslek hayatı boyunca yazdığı hukuki makale ve yazılar haricinde Londra’da Gördüklerim ve Bir Hayat böyle Geçti adlı kitapları da yazdı.