Günümüzde neredeyse her haber bülteninde sürekli enflasyon kelimesini duyarız. Peki nedir enflasyon? Enflasyon kelimesi Latince’de şişme anlamına gelen bir kelimedir. Enflasyon ekonomik olarak; para değerinin düşmesine ve fiyatların yükselmesine yol açan bir olaydır.
Ekonomi içindeki herkesi ve her kurumu etkileyen enflasyon kontrol bir şekilde bırakılırsa ekonomik ve sosyal yıkımlara yol açabilir. Enflasyon “Talep enflasyonu” ve “Maliyet enflasyonu” olmak üzere iki türlüdür.
Talep enflasyonu
Harcamalar ve ihracat tutarının, üretim ve ithalat tutarını aşması talep enflasyonun göstergesidir. Para ve kredi hacminin genişlemesi harcamalarda artışa ve fiyatlarda pahalılığa sebep olmuşsa moneter (parasal) karakterli bir talep enflasyonu olarak tanımlanır.
Maliyet Enflasyonu
Ekonomistler maliyet enflasyonunu başlıca altı nedene dayandırırlar:
- Kısıtlanmış bir dış ticaret rejime ve gümrük vergilerinin aşırı yüksek olması,
- Gider, istihlak ve istihsal vergilerinin yüksekliği,
- Mali tekeller ve eksik rekabet koşulları,
- Faiz haddinin yüksekliği,
- Ücretlere yapılan yüksek zamlar,
- Devalüasyon
Enflasyon nasıl ölçülür?
Bir ekonomideki ortalama fiyat seviyesindeki artış oranı enflasyonu ifade eder. Yani enflasyonu ölçmek için öncelikle ortalama fiyat seviyesinin ölçülmesi gerekir. En yaygın enflasyon ölçüsü TÜFE, yani tüketici fiyat endeksidir. TÜFE’deki değişimler enflasyon seviyesini gösterir.
TÜFE ortalama fiyat seviyelerini ölçmek için kullanılan bir pazar alış veriş listesi gibidir. Yani, TÜFE gıda, giyim, barınma, enerji, ulaşım giderleri gibi mal ve hizmetler karşılığında ödenen ortalama tutarı belirler. Yapılan toplam harcamaların ortalaması TÜFE’yi verir ve bu da bize mevcut enflasyon oranını gösterir.