İnsanı tanımlarken biyolojik, felsefi, tarihsel açılardan farklı yönleriyle pek çok tanımlama yapabiliriz.
Nasıl tanımlarsanız tanımlayın doğada kaynanası olan tek canlı insandır ve bildiğimiz anlamda insanı
insan yapan da budur.

İnsanoğlu yazıyı bulmuş, hemen ardından tableti almış ve uğraşıp didinip o tablete kaynanasından
şikayetini kazımış. Buradaki yazıyı bulma motivasyonunun temeli ileriki kuşaklara kaynanasını
anlatma ihtiyacıdır. Küçük gruplar halinde yaşayan ve kaynanalık kurumunu henüz layıkıyla
oluşturamamış batıda yazı ile ilgili küçük bir gelişme dahi yok iken Mezopotamya medeniyetin
doğuşuna şahitlik etmiştir.

Mitolojide güzellik tanrıçası Afrodit’in oğlu Eros’a gönül veren Psike’ye ettikleri bireysel olgunluğun,
devamında toplumsal gelişmenin ve uygarlığın anahtarını göstermektedir insanoğluna. Kadim
kaynana Afrodit, psike sayesinde ulaştığı kaynanalık mertebesinde aslında insanlığa yol gösterici
olmuş, kaynanalık makamının öneminin yanı sıra güzel şeylere ulaşmak için kararlı bir çaba
gösterilmesi gerektiğini insanlığa anlatmıştır. İşte bu ruh halidir ki Homo Sapiens’e yonttuğu taşı
cilalatmış akabinde “çok işe yarar, gayret edeyim bundan teker yapayım” mantalitesini vermiştir.
Kaynana bir dudağı yerde bir dudağı gökte, bastığı yeri titreten bir güzel insan olarak canlanır
zihnimizde oysa kaynanalık kurumunun medeniyete, insanlık tarihine katkılarını önemsemez es
geçeriz.

100.000 yıl önce modern insanın atası Homo Sapiens ile aynı dönemde kaynana kavramına uzak bir
hayat süren avcı göçebe Neandertal’ler fiziki olarak çok daha güçlü, hatta kafatasları dolayısıyla beyin
hacimleri daha büyük olmasına rağmen varlıklarını sürdürememişlerdir.

Evrim karşıtları hep sorarlar maymunlar neden evrim geçirip, insan olmuyorlar diye, öyle ya
maymunlar alet kullanma becerisini kazanabiliyor, sosyal bir hayat sürüyor, hatta öğretilirse işaret
diliyle kısıtlı da olsa konuşabiliyorlar ama bir medeniyet kuramıyorlar. Peki maymunluk ile insanlık
arasında medeniyet eşiğini atlatan o farklılık ne? Maymunlar nerede hata yaptılar? Bunun cevabını
verirken lütfen yazının ilk satırlarını tekrar okuyunuz. “Doğada kaynanası olan tek canlı insandır”. İşte
insanoğlu bunu başardığı için bugün yeryüzünün hakimidir.

Kayhan Anaral