Bahar bayramı, nevruz kutlu olsun hepimize. İlk olarak 2. yüzyılda Pers kaynaklarında görülen Nevruz Orta Asya, İran ve Ortadoğu’da, Balkan Yarımadasında Müslüman ve Türk toplumlarında, Çin’in bazı bölgelerinde baharın gelişinin kutlandığı bir gündür. Hatta bazı toplumların (İran, Bahailer, vb.) takvimlerinde yeni yılın ilk günüdür. Orta Asya Türk Kültüründe ise Nevruz aynı zamanda Ergenekon’dan çıkışın da anıldığı ve kutlandığı önemli bir gündür.

Türk Kültüründe nevruz

Nevruz Türk Mitolojisinde Türklerin Demir Dağı eritip 400 sene korunup çoğaldıkları maden yeri anlamına gelen Ergenekon’dan çıktıkları gündür. Orta Asya’dan Balkanlara kadar uzanan çok geniş bir coğrafyada Türk toplulukları tarafından baharın gelişi coşkuyla kutlanır 21 Mart. Nevruz. Türkler için hem özgürlük bayramı hem de baharın gelişinin kutlanmasıdır. Yine Altay Halklarının takvim başlangıcı olan, yani yılın başlangıcı olan ve bu anın adı olan “Yılgayak” ın kutlanmasıdır.

Türk geleneğinde Nevruz kutlamasının önemli bir ritüeli de demirin örste dövülmesidir. Demirin dövülmesi ile kötü ruhların uzaklaştırıldığına inanılmaktadır. Ongun Türk Mitolojisindeki ilk demirci atadır.

Dünyada nevruz kutlamaları

Arnavutluk’ta 21 Mart Sultan Nevruzu adı ile kutlanmaktadır. Afganistan’da ise Gül-i Surh Festivali yani Kırmızı Gül Bayramı olarak özellikle de Mezar-ı Şerif’de coşkuyla kutlanmaktadır. Azerbaycan’da, Sovyet Rejimi döneminde yasak olan Nevruz üç gün boyunca kutlanıyor. Nevruz hazırlıkları ise bir ay önceden başlıyor. Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinde ve topluluklarında ise Nevruz Bayramı, geleneksel kıyafetlerin giyildiği, geleneksel yemeklerin yapıldığı, dansların edildiği ve çeşitli geleneksel etkinliklerin yapıldığı bir dönemdir. Dönem diyoruz çünkü 21 Mart’ta başlayan bu etkinlikler bazı ülkelerde bir hafta mesela Kazakistan’da ise neredeyse bir ay sürüyor.

İran’da ise 21 Mart güneş takviminin ilk ayı olan Farvardin ayının ilk günüdür. iran kültüründe nevruzun bayramlaşmasının Zerdüşt tarafından başlatıldığı görüşü ağırlıktadır. Yine İran (Pers) kültüründe Nevruz ünlü Pers Kralı Cemşid’e bağlanırken aynı zamanda Demirci Kava efsanesine de dayandırılmaktır.

Bahailer de ise Nevruz aynı zamanda dini bir gündür. Mirza Hüseyin Ali (Bahaullah) tarafından kurulan, tek tanrılı bir inanç sistemi olan Bahailik için nevruz hem yeni yılın başlangıcıdır. Bahailer nevruzda hem yeni yılı hem de inançları gereği tuttukları 19 günlük oruçlarının da bitişlini kutlarlar.

Nevruzun Birleşmiş Milletlerde kabulü

2009’da Birleşmiş Milletler Manevi Kültür Mirası Koruma Kurulu, nevruzu Dünya Manevi Kültür Mirası Listesi ‘ne dahil etmiştir. 2010’da ise Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 21 Mart’ı Dünya Nevruz Bayramı olarak kabul etmiştir.

21 Mart aynı zamanda kuzey yarım kürede bahar ekinoksunun, baharın ilk günüdür. Yani 21 Mart’ta kuzey yarım kürede ekinoksun yani gece ve gündüzün eşitlendiği gündür. Ayrıca hem kuzey kutbu da güney kutbu da gün doğumu hattındadır. Yani gün ışığı her iki kutupta, dolayısıyla da her iki yarım kürede eşit olarak paylaşılmaktadır.

Nevruz ve Astroloji

21 Mart aynı zamanda burçlar sırasında ilk olarak yer alan koç burcunun (21 Mart – 20 Nisan) başlangıç günüdür. Yani astrolojik olarak ta 21 Mart yeni yılın ilk günüdür. Gündüzün ve gecenin bu gün eşitlenmesi daha sonra da günün uzaması gecenin kısalması astrolojik olarak da anlamlıdır. Günün uzaması yani güneşin tırmanışa geçmesi doğanın ve insan ruhunun da tırmanışa geçmesi olarak değerlendirilir. Koç burcu ateş elementi grubu burcu olması bu şekilde de değerlendirilmektedir.